Zawór bezigłowy/ łącznik bezigłowy
To element linii infuzyjnej (do podawania leków i płynów infuzyjnych), powszechnie stosowany w terapiach dożylnych do zabezpieczania linii naczyniowej pacjenta.
Zawory bezigłowe składają się z membrany i obudowy; zwykle mają końcówkę typu Luer. Łącznik bezigłowy z blokadą typu luer służy do łączenia strzykawek i/lub zestawów do podawania z wejściem do cewnika naczyniowego.
Ze względu na ciśnienie generowane przy odłączaniu rozróżnia się następujące ich rodzaje:
- zawory z nadciśnieniem – w momencie odłączania wypychają krew z końcówki cewnika,
- zawory z podciśnieniem – w momencie odłączania zasysają krew do światła cewnika,
- zawory bezciśnieniowe – nie wywołują przemieszczenia płynu w końcówce cewnika.
Bezigłowy dostęp naczyniowy pozwala na zwiększenie bezpieczeństwa podawania płynów oraz ogranicza skażenie miejsca dostępu drobnoustrojami. Oprócz tego łączniki bezigłowe zmniejszają ryzyko zakłuć personelu i ułatwiają obsługę kaniul, zapobiegając wypływowi krwi.
Kiedy stosować systemy bezigłowe?
Systemy beizgłowe są szczególnie wskazane u pacjentów, którzy otrzymują przerywaną infuzję roztworów i leków. Łączniki bezigłowe występują w formie pojedynczych korków zamykających światło cewnika lub końcówek zintegrowanych z drenem przedłużającym.
Zasady pielęgnacji miejsca wkłucia pośredniego
- Po przeprowadzeniu procedury wprowadzenia cewnika do światła naczynia jego koniec należy zabezpieczyć łącznikiem bezigłowym, jeśli to możliwe ze zintegrowanym drenem przedłużającym (oddalenie portu wejściowego od światła kaniuli zmniejsza odsetek infekcji i ryzyko mechanicznego podrażnienia żył wywołanego nadmiernych poruszaniem kaniuli).
- Jeśli system bezigłowy nie został założony w momencie umieszczenia cewnika w naczyniu należy założyć go podczas kolejnej manipulacji przy cewniku zamiast korka zabezpieczającego.
- Przed użyciem łącznika bezigłowego należy przygotować go do podłączenia strzykawki/drenu do infuzji:a) przeprowadzić aktywną dezynfekcję poprzez energiczne, mechaniczne przecieranie łącznika przez 5-15 sekund przy użyciu gazika zawierającego 70% alkohol izopropylowy lub chlorheksydynę na bazie alkoholu, odpowiedniej do stosowania z wyrobami medycznymi lubb) przeprowadzić dezynfekcję pasywną, nakładając jednorazowy korek zawierający środek dezynfekujący (np. 70% alkohol izopropylowy, alkohol jodowany). Należy postępować zgodnie ze wskazówkami producenta dotyczącymi czasu uzyskania skuteczności po założeniu korka i maksymalnej długości działania. Po zdjęciu wyrzuć zużyte korki dezynfekcyjne i nie podłączać ponownie do łącznika bezigłowego
- Po odłączeniu strzykawki/drenu infuzyjnego należy: a) zabezpieczyć łącznik bezigłowy korkiem do dezynfekcji pasywnej lub b) jeśli nie jest dostępny korek do dezynfekcji pasywnej pozostawić łącznik bezigłowy bez korka typu luer-lock.
- Wymianę systemu bezigłowego należy przeprowadzić zgodnie z zaleceniem producenta (np. 7 dni; zazwyczaj nie częściej niż co 96 godzin).
Zasady prawidłowego korzystania z systemów bezigłowych
- w przypadku wlewu ciągłego stosowanie łączników bezigłowych jako dodatkowego elementu pomiędzy cewnikiem naczyniowym, a zestawem do infuzji są nieznane,
- należy upewnić się, że wszystkie złącza typu luer są zabezpieczone, aby zapobiec niezamierzonym rozłączeniom i wyciekom w systemie infuzyjnym,
- należy unikać używania łącznika bezigłowego do przetaczania krwinek czerwonych (RBC) oraz gdy wymagana jest ciągła infuzja roztworów krystaloidów o dużym przepływie (zmniejszają szybkość infuzji)
Referencje
- Gorski LA, Hadaway L, Hagle ME i wsp. Infusion Therapy Standards of Practice, 8th Edition. J Infus Nurs. 2021 Jan-Feb 01;44(1S Suppl 1):S1-S224.
