Idea linii naczyniowej

Budowanie linii naczyniowej powinno odzwierciedlać pomysł na prowadzenie terapii dożylnej, który będzie maksymalizował korzyści, minimalizował ryzyko kontaminacji i interakcji między roztworami, a jednocześnie jego system pozostawał zrozumiały dla pozostałych członków zespołu zajmującego się chorym.

Ważne jest wprowadzanie nowych rozwiązań, ale też edukacja, żeby inni praktycy wiedzieli jak poprawnie posługiwać się zastosowanymi rozwiązaniami. Ktoś może przestrzegać wszystkich zasad na znanym od lat sprzęcie, a popełniać błędy (czasami nieświadomie…) na tym, którego nie zna.

Budowanie linii naczyniowej

Budowa linii naczyniowej zaczyna się zaraz po wprowadzeniu kaniuli do naczynia. O ile to możliwe należy po przepłukaniu i potwierdzenia poprawności położenia kaniuli podłączyć dren przedłużający, aby oddalić się od portu kaniuli minimalizując ryzyko infekcji i manipulacji samym cewnikiem, co zmniejsza także ryzyko mechanicznego podrażnienia żyły i wysunięcia się kaniuli ze światła naczynia. Alternatywnie, jeśli jesteśmy pewni co do poprawności umiejscowienia kaniuli podłączyć dren i wtedy przepłukać. Nie zmienia to faktu, że sprawdzić trzeba.

Jeśli podłączenie drenu nie było możliwe podczas zakładania dostępu powinno to nastąpić podczas kolejnej manipulacji przy krótkiej kaniuli (np. podaniu leku, podłączeniu wlewu), ale nie specjalnie (minimalizujemy otwieranie układu).

Strategia prowadzenia infuzji, która uwzględnia różne, często zmieniające się scenariusze powinna być dostosowana do aktualnych potrzeb, ale jednocześnie zawierać przewidywania zespołu dotyczące następnego kroku. Wszystkie praktyczne wskazówki oparte na powtarzalnych zasadach możemy traktować jako podpowiedzi do podejmowania decyzji przy łóżku chorego.

Priorytetem prowadzenia bezpiecznej infuzji są:

• minimalizacja ryzyka infekcji odcewnikowych (wszystkich)
• komfortowe korzystanie z linii naczyniowej (dla wszystkich: personelu i pacjenta).

Bezpieczną infuzję najłatwiej prowadzi się wykorzystując sprzęt, w którym z zasady zastosowano elementy przystosowano do rekomendowanego przez naukę postępowania. Nie zmienia to faktu, że przy pomocy każdego sprzętu da się zachować bezpieczeństwo, jeśli zespół wykazuje chęci, skrupulatność i konsekwencję.

Systemy bezigłowe

Do prowadzenia infuzji przerywanych (w tym wstrzyknięć leków) należy używać systemów zamkniętych bezigłowych (konkretne rozwiązania do konkretnych infuzji). Wlew przerywany, który jest częściej stosowany w Polsce oznacza, że wymieniane są butelki z płynami przy końcu dystalnym zestawu do przetoczeń lub zestaw jest odłączany od cewnika naczyniowego.

Do prowadzenia infuzji ciągłych nie są wymagane systemy bezigłowe, ale mogą być użyte, jeśli sytuacja na to pozwala.

Systemy bezigłowe ograniczają szybkość infuzji (nie należy ich stosować do agresywnej płynoterapii) i mogą mieć wpływ na powikłania związane z przetaczaniem krwi i preparatów krwiopochodnych (należy rozważyć ich stosowanie uwzględniając głównie dopuszczalny czas infuzji poszczególnych preparatów). 

Dezynfekcja portów

Wszystkie porty i łączniki bezigłowe muszą być zakładane w technice ANTT, a każdorazowe ich użycie musi być poprzedzone dezynfekcją.

Dezynfekcja pasywna, czyli nakręcenie korka nasączonego środkiem dezynfekcyjnym na łącznik bezigłowy jest prostsza i szybsza. Po odkręceniu korka (minimum 1 minutę po założeniu) port jest gotowy do użycia (pamiętajmy, aby go nie dotykać), a korek do wyrzucenia (jest także jednorazowy). Po wstrzyknięciu albo infuzji trzeba założyć nowy korek.

Dezynfekcja aktywna wymaga większego zaangażowania, ale rekomendowany sposób dezynfekcji przed każdym użyciem portu albo łącznika bezigłowego jest nadal prosty, szybki i nie zabiera wiele cennego czasu. Dezynfekcja polega na przecieraniu portu/łącznika bezigłowego gazikiem nasączonym preparatem dezynfekującym (gotowe gaziki albo przygotowane samodzielnie) przez 5-15 sekund. Po wyschnięciu port/łącznik bezigłowy jest gotowy do użycia (70% alkohol wysycha w 5 sekund, chlorheksydyna w 20 sekund).

Dezynfekcja aktywna: przecieranie portu przez 5-15 sekund gazikiem nasączonym preparatem dezynfekującym.

Więcej w: Latos M, Sak-Dankosky N, Baumgart K, Sadownik B. Dostępy naczyniowe w praktyce klinicznej, PZWL, Warszawa 2022.

Skala Baxtera. Ocena zagrożenia i przebiegu zapalenia żył w przebiegu ich kaniulacji

Punktacja	Objawy	Uwagi/zalecenia
0	Brak bólu w miejscu założonego wkłucia, zaczerwienienia, stwardnienia, brak wyczuwalnego powrózka żylnego	Nie stwierdza się zapalenia żył  Obserwacja kaniuliDane z obserwacji powinny być odnotowane w karcie obserwacji
1	Stwierdzenie co najmniej jednego z niżej wymienionych objawów: —słaby ból w okolicy wkłucia —lekkie zaczerwienienie w okolicy wkłucia	Prawdopodobieństwo pierwszych objawów zapalenia żył Obserwacja miejsca wkłucia/ ewentualna decyzja o usunięciu wkłucia
2	Stwierdzenie co najmniej dwóch z niżej wymienionych objawów: —ból w okolicy miejsca wkłucia—zaczerwienienie—niewielki obrzęk	Wczesne stadium zapalenia żyły Zmienić miejsce wkłucia
3	Stwierdzenie następujących objawów: —ból żyły wzdłuż kaniuli, zaczerwienienie, obrzęk—stwardnienie w okolicy miejsca wkłucia	Zapalenie żyły Zmienić miejsce wkłucia
4	Stwierdzenie następujących objawów nasilających się: —ból żyły na całej długości kaniuli,—zaczerwienienie, obrzęk—wyczuwalne palpacyjnie stwardnienie żyły poza końcówką kaniuli	Zaawansowane stadium zapalenia żyły lub początek zakrzepowego zapalenia żyły Zmienić miejsce wkłucia
5	Stwierdzenie następujących objawów nasilających się: —ból żyły na całej długości kaniuli,—zaczerwienienie, obrzęk—twardy naciek w okolicy wkłucia—namacalne stwardnienie żyły poza końcówką kaniuli,—gorączka	Zaawansowane stadium zakrzepowego zapalenia żyły Należy zaprzestać podawania dożylnie płynów i leków Zmienić miejsce wkłucia